Một vài từ ngữ chuyên môn khó hiểu làm mọi người xa lánh giới hàn lâm. Kỳ thực, kiến thức hàn lâm không hề khó hiểu, nếu mọi người chịu khó nắm bắt nghĩa của một vài từ cơ bản. Bài viết này tôi sẽ giải nghĩa từ "học thuật", một từ vừa là căn bản, vừa rộng nghĩa nhất giới hàn lâm. "Học thuật", theo cách giải nghĩa hiện nay, là toàn bộ những giá trị có được từ việc học tập và nghiên cứu. Đó là những giá trị tinh hoa, tinh túy, cốt lõi nhất của trí khôn và tư tưởng. Những giá trị này không chỉ là riêng trong khoa học, mà trong cả các lĩnh vực khác của cuộc sống. Một bài toán trước nay có hai cách giải, bỗng một hôm có một học sinh nghĩ ra một cách giải thứ ba "hay hơn, ngắn hơn" thì đó là một giá trị học thuật. Một đoạn mã (code) lập trình có độ dài nhất định, vào một ngày đẹp trời, nó được một lập trình viên tối ưu bằng cách thu gọn chiều dài, thì đó là một giá trị học thuật. Một câu nói hay là một giá trị học thuật. Một đoạn văn hay là một giá trị học thuật. Một bài thơ hay là một giá trị học thuật. Một bài nghị luận xã hội (xã luận) tốt là một giá trị học thuật.. Mỗi một tiên đề, nguyên lý, định luật, hệ quả khoa học là một giá trị học thuật.. Nền học thuật Việt Nam là toàn bộ những giá trị tinh hoa viết bằng tiếng Việt. Nền học thuật nhân loại là toàn bộ những giá trị tinh hoa viết bằng tất cả các thứ tiếng. Trong cuộc sống, mỗi một sáng kiến trong lao động, chiến đấu, thậm chí giải trí, nhằm cải tiến kĩ thuật, nâng cao năng suất, hạ giá thành sản phẩm là một giá trị học thuật. Có những sáng kiến không thể nói ra bằng lời, chỉ bản thân người đưa ra sáng kiến và những người xung quanh họ biết, cho nên nền học thuật nói chung rất rộng. Chúng ta không được coi thường các giá trị học thuật nhỏ, chính tập hợp trí tuệ nhân dân đã giúp Việt Nam đánh đuổi được giặc ngoại xâm ở các thời kỳ. Và cũng chính tập hợp trí tuệ nhân dân làm cho các nước phương Tây phát triển, giúp họ trở thành các văn minh, đi đầu nhân loại. Một đất nước muốn phát triển phải có nền học thuật phát triển. Mà muốn học thuật phát triển phải có tự do học thuật. Trước nay chúng ta vẫn coi các việc học tập, nghiên cứu là việc ở trong các nhà trường, các nghiên cứu nên cho răng môi trường học thuật chỉ có ở trong đó, và phần nhiều là lý thuyết. Kỳ thực, việc học tập và nghiên cứu có ở mọi nơi trong xã hội, trong lao động sản xuất, trong chiến đấu, thậm chí cả trong vui chơi giải trí.. Cho nên, học thuật là toàn bộ những giá trị sáng tạo của chúng ta ở tất cả các lĩnh vực. Một cách liên tưởng thú vị thì: Hai từ "học thuật" có hiểu nghĩa gần như hai từ "văn hóa" – là toàn bộ những "cái hay, cái đẹp" của cuộc sống – thì "học thuật" là toàn bộ những "cái hay, cái đẹp" của tri thức. Ngoài khoa học, các giá trị học thuật cũng nằm trong các lĩnh vực khác của cuộc sống. Loài người chúng ta luôn nỗ lực để sáng tạo ra các giá trị học thuật mới.
